Ο Καλλικράτης εισάγει ένα πολύ σοβαρό νέο θεσμό αυτόν την
συμμετοχικής δημοκρατίας θα έλεγα, με την Δημοτική Επιτροπή
Διαβούλευσης. Για πολλούς δήμους αυτό μπορεί να μην σημαίνει τίποτα
απλώς συστήνουν μία επιτροπή, συμμετέχουν και κάποιοι σύλλογοι,
συνέρχεται μία ή δυο φορές το χρόνο, την λαμβάνουμε, δεν την λαμβάνουμε
υπόψη και περνάει στα πολύ χαμηλά. Ένας δήμος όμως που εμβαθύνει σε
αυτό τον θεσμό όπου λειτουργεί ουσιαστικά η επιτροπή θα μπορούσε να
καλύψει τα «ελλείμματά» του, να το πω έτσι σχηματικά, μέσα από την
δυναμική σχέση με την Κοινωνία Πολιτών. Θα μπορούσε να την καλύψει με
την εξεύρεση ανθρώπινων πόρων και με την δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου
αλλά και οικονομικών πόρων μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, μέσω του
ΕΣΠΑ διότι αυτός ο δήμος θα γίνει ικανός να μπει ανταγωνιστικά στο χώρο
και ιδιαίτερα να κάνει πολιτικές εκεί που οι περισσότεροι δήμοι
χωλαίνουν, όπως στο περιβάλλον, στους θεσμούς αλληλεγγύης και που εκεί
θα πρέπει να δοθεί και η απάντηση, στην κρίση και στην λιτότητα.
Οι περισσότεροι δήμοι διατυμπανίζουν το πρόσχημα ότι είμαστε σε
περίοδο λιτότητας άρα θα πάμε στα τελείως απαραίτητα. Έτσι κόβουν από
την ανάπτυξη σε όλα τα πεδία. Αυτό βλέπω στον δικό μου δήμο καταρχήν,
γιατί πρόσφατα κάναμε δημοτικό συμβούλιο και είμαστε στην φάση όπως όλοι
οι δήμοι που καταρτίζουμε το τεχνικό μας πρόγραμμα και τον
προϋπολογισμό. Το μότο είναι «δεν υπάρχουν πόροι περιορίστε τα πάντα», η
ανάπτυξη είναι πολυτέλεια. Μια τέτοια αντίληψη περί πολυτέλειας περνάει
και στα ζητήματα κοινωνικής πολιτικής. Συνεπώς κάνουμε τα απολύτως
απαραίτητα και αυτά που οπωσδήποτε πρέπει να γίνουν και τέλος. Υπάρχει
όμως και ένα άλλο κομμάτι δράσης που αν αφιερώσεις μόνο το 10% των πόρων
θα μπορούσε ένας δήμος να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να απορροφήσει
τους έκτακτους πόρους, με ώριμες μελέτες και τη συμμετοχή της κοινωνίας
ώστε να μπορέσει να διεκδικήσει τέτοια προγράμματα.
Για παράδειγμα, η
διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος δεν σχετίζεται μόνο την ποιότητα
ζωής αλλά και την οικονομική ανάπτυξη. Η οικονομία που αναπτύσσεται,
εντός του αστικού και του εγγύς περιαστικού ιστού χωρίς να λαμβάνει
υπόψη της τις επιπτώσεις στο περιβάλλον δεν αποτελεί μόνο παράγοντα κατά
της βιωσιμότητας των ίδιων των επιχειρήσεων αλλά αυτή η πρακτική
εκλαμβάνεται πλέον ως λειτουργική, διαχειριστική και οικονομική αστοχία.
Συνεπώς η επένδυση σε άλλα πεδία που στηρίζουν την αειφορία, δίνουν
διάρκεια και σταθερές βάσεις στην τοπική οικονομία όπως οι επενδύσεις
στο περιβάλλον, καθιστούν την πόλη πιο βιώσιμη και στηρίζονται έτσι μια
σειρά από επαγγέλματα, επιχειρηματικές δραστηριότητες μικρομεσαίας
κλίμακας, που μπορούν να δώσουν σταθερούς δείκτες ανάπτυξης. Ο δήμος
όταν επενδύει στο περιβάλλον δημιουργεί προϋποθέσεις για μια άλλη
κοινωνικοοικονομική δομή. Αντίθετα ο δήμος που δεν επενδύει στο
περιβάλλον δημιουργεί κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό σε μια σειρά
από κοινωνικά στρώματα που είναι και τα πιο αδύναμα. Κυρίως όμως δεν
διευκολύνει με καινοτομικές αντιλήψεις το ζήτημα της απασχόλησης και του
γενικότερου κοινωνικού αποκλεισμού.
Ο δήμος που δεν βρίσκει τρόπους που να υποβοηθούν την ένταξη
αποκλεισμένων ομάδων μέσα στην τοπική οικονομική δραστηριότητα, εντείνει
τόσο τα κοινωνικά όσο και τα οικονομικά τοπικά προβλήματα. Οι
αποκλεισμένοι και οι αδύναμες ομάδες έχουν δύο τρόπους να ειδωθούν είτε
ως πρόβλημα, το οποίο άλλες φορές αντιμετωπίζεται φιλανθρωπικά και άλλες
φορές το κρύβουμε κάτω από το χαλί, αλλά σίγουρα και στις δύο
περιπτώσεις πέραν των κοινωνικών επιπτώσεων θα έχουμε μια διαρκή
οικονομική αιμορραγία, ή πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα υπαρκτό και
εγγενές κοινωνικό φαινόμενο το οποίο θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε στη
ρίζα του. Διέξοδο σε αυτόν τον προβληματισμό έρχεται να δώσει η
Κοινωνική Οικονομία και ο Εθελοντισμός που μέσα από διάφορα προγράμματα
ευρωπαϊκά και άλλα παρέχει πόρους οι οποίοι μπορούν να αξιοποιηθούν σε
συνεργασία με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και τους ενεργούς
πολίτες, όπως για παράδειγμα στη Δια Βίου Μάθηση και στην Απασχόληση.
Αυτή η συνεργασία με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και τους
εθελοντές, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται
ως ένας ταμιευτήρας τσάμπα εργατικού δυναμικού. Οι εθελοντές και οι
συλλογικότητές τους δεν αποτελούν φθηνό εργατικό δυναμικό για τους
δήμους ούτε είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν σε όλους τους τομείς των
έργων τα οποία προγραμματίζει και υλοποιεί ο δήμος. Οι ενεργοί πολίτες
θα προσφέρουν ως εθελοντές εκεί όπου υπάρχει ηθικό κίνητρο, όπως στο
περιβάλλον, στους θεσμούς αλληλεγγύης, στη Δια Βίου Μάθηση όπου εκεί
πραγματικά η συμμετοχή τους δημιουργεί πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα
αναδεικνύοντας τη δυναμική του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου. Άρα ο δήμος
εκμεταλλευόμενος αυτό το κοινωνικό κεφάλαιο πρέπει να δημιουργήσει
δομές στήριξης και να επινοήσει με τη βοήθεια της Κοινωνίας Πολιτών
ηθικά κίνητρα και δράσεις που θα του επιφέρουν τόσο στο κοινωνικό όσο
και στο οικονομικό επίπεδο. Επίσης, ο δήμος μπορεί να αξιοποιήσει το
κοινωνικό κεφάλαιο μέσα από τη δικτύωση σε μία προσπάθεια διάχυσης της
πληροφόρησης από πάνω προς τα κάτω, αλλά και του εναγκαλισμού της
καινοτομίας μέσα από ένα σύστημα οριζόντιας επικοινωνίας από κάτω προς
τα πάνω. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα για την κοινωνική δικτύωση αποτελούν
τα αποτελέσματα των μεγάλων δικτύων όπως του facebook ή του twitter, που
αναδεικνύουν το επίπεδο της δυναμικής που μπορεί να δημιουργήσει όχι
μόνο σε επίπεδο συνεννόησης και επικοινωνίας αλλά και σε επίπεδο
μόχλευσης και κινητοποίησης δυνάμεων των πολιτών, που για διαφόρους
λόγους ήταν επικοινωνιακά αποκλεισμένοι. Αυτό είναι εφικτό και για τους
δήμους. Όπου, η δικτύωσή τους όχι μόνο με τους πενήντα εκπροσώπους της
Επιτροπής Διαβούλευσης αλλά και σε σχέση με τη λειτουργία του Μητρώου
και του Γραφείου Εθελοντισμού, ο δήμος μπορεί να κινητοποιήσει και να
ευαισθητοποιήσει τους δημότες αλλά και να διεκδικήσει από τα υπερβάθμια
όργανα της Πολιτείας με μεγαλύτερη δυναμική.
Η συμμετοχική δημοκρατία έτσι όπως την εισάγει ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ δεν
είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση αύξησης της αποτελεσματικότητας σε
ό,τι σχεδιάζει ο δήμος και η τοπική κοινωνία για μια καλύτερη ζωή μέσα
από στοχευμένες παρεμβάσεις χωρίς το συνήθη κατακερματισμό ανθρώπινων
και οικονομικών πόρων. Άλλωστε δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η
οικονομική δράση της Κοινωνίας Πολιτών και των οργανώσεών της στην
Ευρώπη και στις προηγμένες χώρες του δυτικού κόσμου αποτιμάται, σε όρους
ΑΕΠ, κοντά στο 10%. Αυτές οι χώρες που κινούνται γύρω από τέτοιους
δείκτες εμφανίζονται να έχουν μεγαλύτερες αντοχές στις οικονομικές
κρίσεις καθώς η Κοινωνική Οικονομία στην ουσία δρα ενισχύοντας το
κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας για κάθε χώρα. Οι κοινωνίες με χαμηλό δείκτη,
κοντά στο 1-2%, όπως η Ελλάδα έχουν πρόβλημα. Αυτό δεν μπορεί να το
συνειδητοποιήσει ακόμα διαχρονικά η κεντρική πολιτική σκηνή, καλόν όμως
είναι με την ευκαιρία του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ να το συνειδητοποιήσουν οι δήμοι,
διότι στο επίπεδο αυτό, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μπορεί να γίνει
καλύτερα λόγω της άμεσης επαφής με τις υπηρεσίες και τους τοπικούς
άρχοντες. Αν συλλάβουμε αυτήν τη βασική αρχή, υπολογίζουμε ότι θα
ανοίξουμε το δρόμο σε μία ώθηση στους ανθρώπινους και στους οικονομικούς
πόρους καθώς η όποια κοινωνική επένδυση στο πλαίσιο της τοπικής
κοινωνίας μετασχηματίζεται πολλαπλασίως σε οικονομικό όφελος. Εσείς
λοιπόν που είσαστε ευαισθητοποιημένοι στα θέματα της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης μπορείτε να περάσετε ευκολότερα αυτά τα μηνύματα που
αποτελούν ένα νέο πολιτισμικό υπόβαθρο, μια νέα νοοτροπία και
συμπεριφορά αλλά κυρίως μια νέα πολιτική αντίληψη. Αυτή η νέα πολιτική
αντίληψη καλλιεργείται χρόνια στην Ευρώπη και διατίθενται μάλιστα και
πόροι για την πραγμάτωσή της, αυτό το γεγονός και ως Παρατηρητήριο της
Κοινωνίας Πολιτών μαζί με το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ θέλουμε να το κάνουμε
συνείδηση στις τοπικές κοινωνίες συμπαραστεκόμενοι σε κάθε Δημοτική
Επιτροπή Διαβούλευσης που το επιθυμεί. Το Παρατηρητήριο μπορεί να δίνει
γενικότερη και εξειδικευμένη πληροφόρηση σε όλα τα θέματα μέσω των, κατά
τομέα δραστηριότητας, ομάδων οι οποίες λειτουργούν ως δεξαμενή
πληροφόρησης και γνώσης. Στόχος μας είναι όλο αυτό το υλικό να περνάει
αυτομάτως στο διαδίκτυο και να διαχέεται απρόσκοπτα στους πάντες. Ήδη
σήμερα λειτουργεί με πάνω από 200 μέλη τα οποία εργάζονται συγκροτημένα
και σε λίγες μέρες θα συγκληθεί η ολομέλεια. Στόχος μας επίσης είναι η
δημιουργία Περιφερειακών δομών για το Παρατηρητήριο το οποίο κάλλιστα
μπορεί να λειτουργήσει ως μία συντεταγμένη τοπική κοινωνική δικτύωση με
απαρχή τα μέλη των Δημοτικών Επιτροπών Διαβούλευσης.
Από την συζήτηση
Ερώτηση: Πώς βλέπεται να λειτουργούν ουσιαστικά οι Δημοτικές Επιτροπές Διαβούλευσης;
Απάντηση:
Β. Τακτικός: Με λίγα λόγια θέλουμε αυτό το σεμινάριο και αυτή η σχέση
της Κοινωνίας Πολιτών με τους Δήμους να έχει πρακτικά αποτελέσματα. Και
το πρώτο πρακτικό αποτέλεσμα που μπορεί να έχει σε σας είναι να
δημιουργηθεί σε κάθε δήμο και σε κάθε επιτροπή διαβούλευσης αυτή η
δικτύωση. Είναι εύκολο, υπάρχει το σχέδιο, υπάρχουν συνεργάτες που
μπορούν να σας βοηθήσουν και από το Παρατηρητήριο να δημιουργήσετε ένα
δίκτυο επικοινωνίας με όλους τους πολίτες. Το δεύτερο πρακτικό
αποτέλεσμα είναι να συσταθεί ένα πρόγραμμα ίσως και επιχορηγούμενο από
την κοινωνία της πληροφορίας είτε από το περιβάλλον, ως ένα πρόγραμμα
διάδρασης Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κοινωνίας Πολιτών για την ανάπτυξης
της Κοινωνικής Οικονομίας. Θα προκηρυχθούν τέτοια προγράμματα. Επομένως
μπορείτε να προετοιμάσετε σε πρακτικό επίπεδο πως θα γίνει στο δήμο σας
ένα τέτοιο πρόγραμμα. Ανάλογα και με τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχετε
και εσείς. Άλλοι θα το κάνουν στο περιβάλλον, άλλοι μπορεί να το κάνουν
στην ίδια την κοινωνία της πληροφορίας, άλλοι θα το κάνουν γιατί
αντιμετωπίζουν κάποια ειδικά κοινωνικά προβλήματα. Δίνω αυτές τις
διαστάσεις, όμως υπάρχουν πολύ περισσότερες, επιλέγετε εσείς ένα
πρόγραμμα κοινωνικής οριζόντιας συνεργασίας και με τις Οργανώσεις της
Κοινωνίας Πολιτών με στόχο να εμπλακεί ο ενεργός πολίτης Ένας άλλος
πρακτικός στόχος θα μπορούσε να είναι πως η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί
να κάνει ένα πρόγραμμα συνεργασίας δήμου είτε στην αξιοποίηση ακίνητης
περιουσίας και άλλων συγκριτικών πλεονεκτημάτων με ιδιώτες και με τη
συμμετοχή της Κοινωνίας Πολιτών και άλλα...
Ερώτηση: Να μας δώσετε ένα παράδειγμα για το τελευταίο;
Απάντηση:
Β. Τακτικός: Έχω ήδη μια εμπειρία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ένα
πρόγραμμα στην Πελοπόννησο που συμμετέχουν αρκετοί δήμοι από τις Μυκήνες
μέχρι την Αρχαία Ολυμπία, το πρόγραμμα λέγεται «Τόποι, Μύθοι και Άθλοι
του Ηρακλή» και αυτό έχει σκοπό να αναδείξει την Μυκηναϊκή πολιτιστική
κληρονομιά έχοντας ως βάση ένα μεγάλο brand name της ελληνική μυθολογίας
που είναι ο Ηρακλής και ενδιαφέρει πέρα από την Ελλάδα. Είναι παγκόσμιο
brand name και έχουμε υπόψη μας τα θεματικά πάρκα που έχουν γίνει σε
άλλες χώρες όπως στην Ευρώπη και στην Αμερική και για τον ίδιο τον
Ηρακλή, και για άλλους ήρωες. Τώρα που έχουν συγκεντρωθεί σε 4 δήμους
αυτές οι περιοχές έχει διευκολυνθεί το εγχείρημα, θα μπορεί να γίνει ένα
θεματικό πάρκο σε κάθε δήμο αλλά και μικροί οικισμοί, αντίγραφα της
μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής. Σε αυτό το πρόγραμμα έχει υπάρξει ήδη
ενδιαφέρον ελλήνων και ξένων ιδιωτών. Δηλαδή πέρα από τον κάθε δήμο που
μπορεί να αναδείξει τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα υπάρχει και
ενδιαφέρον από ιδιώτες. Επίσης οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών όπου
συμμετέχουν, πάνω από 100, έχουν ένα σημαντικό ρόλο στο πολιτιστικό και
περιβαλλοντικό κομμάτι και στον τομέα των εκδηλώσεων πολιτισμού και
οικολογίας, καθώς αυτή η διαδρομή, έχει σχεδιαστεί ως μια πολιτιστική
οικοδιαδρομή από το ένα άκρο της Πελοποννήσου στο άλλο. Η ιδέα αυτή που
είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας πολλών πολιτιστικών οργανώσεων έχει
ξεκινήσει εδώ και τρία χρόνια, έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Οικονομίας
και παραμένει εκεί για τους γνωστούς λόγους που τα τελευταία τρία χρόνια
δεν προχώρησαν τα αναπτυξιακά προγράμματα, ενώ ήταν μέσα στα πρότυπα
καινοτόμα σχέδια ανάπτυξης. Ο κάθε τόπος έχει ένα δικό του συγκριτικό
πλεονέκτημα για τον πολιτιστικό ποιοτικό τουρισμό, τον αγροτουρισμό,
οικοτουρισμό και όλοι φυσικά έχουν δυνατότητα να αναπτύξουν την πράσινη
και κοινωνική οικονομία στην βάση της οριζόντιας συνεργασίας Τοπικής
Αυτοδιοίκησης και οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Ανάλογες
πρωτοβουλίες υπήρχαν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας θέλοντας να
ενισχύσουμε εναλλακτικές μορφές ποιοτικής ανάπτυξης του τουρισμού. Μια
ανάλογη ιδέα υπήρξε με τον «Ορφέα» στη Βόρεια Ελλάδα, στην
Αλεξανδρούπολη και στην Κομοτηνή συγκεκριμένα, μαζί με την τότε
Υπερνομαρχία Ροδόπης - Έβρου. Με τον δήμο Καλλιθέας επίσης έχουμε
συζητήσει παλιότερα με τον δήμαρχο ότι θα μπορούσε να γίνει κάτι ανάλογο
με τον «Θησέα». Γενικότερα θα έλεγα ότι η ελληνική μυθολογία και
ιστορία έχει πολλά ερεθίσματα που μπορούν να αξιοποιηθούν στον πολιτισμό
και στον τουρισμό. Αν θέλαμε δηλαδή να αλλάξουμε την μορφή του
τουρισμού να την κάναμε ποιοτικότερη και ελκυστική με εναλλακτικούς
τρόπο, θα έπρεπε να κατευθυνθούμε σε τέτοιες δράσεις που καθοριστικό
ρόλο θα παίξει η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Ερώτηση: Σχετικά με αυτό που είπατε για την ανάπτυξη, εμείς είμαστε
ένας προνομιακός χώρος, με τους Δελφούς και το αλουμίνιο δηλαδή, όλη η
περιοχή είναι προνομιακή αλλά με αντικρουόμενους τομείς. Τι λέτε για
αυτές τις περιπτώσεις;
Απάντηση:
Β. Τακτικός: Υπάρχει ο όρος οικο-ανάπτυξη. Ένας τόπος μπορεί να
αναπτυχθεί με οικολογικές προδιαγραφές και αυτό είναι μειονέκτημα αλλά
και το συγκριτικό του πλεονέκτημα. Αρκεί να μην επικρατούν τα
στερεότυπα.
